اورشلیم: تووا گوتشتاین در سالی که آدولف هیتلر قدرت را در آلمان به دست گرفت در ورشو متولد شد. او 10 ساله بود که یهودیان از گتوی ورشو اولین اقدام مبارزه جمعی علیه نازی ها در اروپا را آغاز کرد.
در حال حاضر 90 ساله، او یکی از معدود شاهدان باقی مانده از قیام گتو است – و نسل در حال ناپدید شدن بازماندگان هولوکاست – در حالی که اسرائیل هشتادمین سالگرد شورشی را جشن می گیرد که آگاهی ملی آن را شکل داده است.
دوشنبه شب، گوتشتاین یکی از شش بازمانده هولوکاست خواهد بود که توسط اسرائیل به عنوان مشعل در مراسم سالانه خود در یاد وشم یادبود هولوکاست در اورشلیم. او گفت که این وحشت هنوز در ذهن او وجود دارد.
گاتشتاین در خانه اش در مرکز اسرائیل به آسوشیتدپرس گفت: «بیش از 80 سال گذشته است و من نمی توانم آن را فراموش کنم.
روز یادبود هولوکاست اسرائیل که با مراسم رسمی در مدارس و محل کار در سراسر کشور مشخص می شود، از غروب آفتاب روز دوشنبه آغاز می شود. تئاترها، کنسرت ها، کافه ها و رستوران ها بسته می شوند و برنامه های تلویزیونی و رادیویی در مراسم بزرگداشت هولوکاست رخنه می کنند.
آژیر دو دقیقه ای کشور را به بن بست می کشاند. ترافیک یخ می زند زیرا مردم از خودروهای خود خارج می شوند و در سکوت در خیابان ها می ایستند تا یاد 6 میلیون یهودی کشته شده توسط آلمان نازی و متحدانش را گرامی بدارند.
یک سال پس از اشغال لهستان در سال 1939، آلمان نازی صدها هزار یهودی – 30 درصد از جمعیت ورشو – را در تنها 2.4 درصد از مساحت شهر در جایی که به گتوی ورشو معروف شد، محدود کرد.
دیوید سیلبرکلانگ، مورخ ارشد در یاد وشم، مرکز جهانی یادآوری هولوکاست، گفت که در اوج وحشت این محله یهودی نشین در سال 1941، به طور متوسط هر 9 دقیقه یک یهودی در اثر بیماری های عفونی، گرسنگی یا خشونت نازی ها جان خود را از دست می داد.
گوتشتاین در محله یهودی نشین بزرگ شد. پدرش توسط نازی ها به اردوگاه کار اجباری فرستاده شد و دیگر هرگز دیده نشد. او و سایر کودکان یهودی که با سیم خاردار برقی محصور شده بودند، از طریق فاضلاب می خزیند تا غذا را جمع آوری کنند. او به یاد می آورد که برخی از کودکان در فاضلاب افتادند و با آب رفتند و جان باختند.
او گفت: «ما فقط در مورد نان، غذا، نحوه تهیه غذا فکر می کردیم. ما هیچ فکر دیگری نداشتیم.
حدود دو سوم از گتوی ورشو، حدود 265000 نفر، در تابستان 1942 به اردوگاه های مرگ مایدانک و تربلینکا تبعید شدند. بهار بعد، نازی ها شروع به آماده سازی برای تبعید 60000 یهودی باقی مانده از گتو کردند تا به قتل برسند.
نازی ها ارتشی را در 18 آوریل 1943 در اطراف محله یهودی نشین مستقر کردند. روز بعد، در آستانه عید فصح یهودیان، نیروهای آلمانی وارد آن شدند. گروه های مقاومت یهودی به مقابله پرداختند.
زمانی که قیام آغاز شد، گوتشتاین در خارج از گتو بود.
هواپیماها و تانک های آلمانی محله یهودی نشین را بمباران می کردند. من به شدت می ترسیدم، “او گفت. «آسمان از آتش سرخ بود. ساختمان‌ها را دیدم که ناگهان فرو می‌ریزند.»
او با بازگشت به محله یهودی نشین از طریق فاضلاب متوجه شد که خانه او به همراه بسیاری دیگر ویران شده است.
گاتستاین گفت: «من سرگردان بودم و به دنبال مادر و خواهر و برادرم گشتم، اما نتوانستم کسی را پیدا کنم.
مبارزان گتو ورشو در پناهگاه هایی که در داخل ساختمان های گتو ساخته بودند برای جان خود جنگیدند. بسیاری در خیابان ها کشته یا به اردوگاه های مرگ تبعید شدند. پس از یک ماه درگیری، آلمانی ها کنیسه بزرگ را ویران کردند.
سیلبرکلانگ، مورخ، گفت: «هدف قیام نجات نبود. او گفت که این آخرین مقاومت در برابر مرگ اجتناب ناپذیر است.
سیلبرکلانگ گفت، هدف این بود که “در جنگ و زمان و نحوه مرگ آنها تاثیر بگذاریم – و امیدوارم کسی زنده بماند.”
گوتشتاین از محله یهودی نشین فرار کرد و بر خلاف همه شانس ها، به جنگلی در خارج از پایتخت لهستان رسید و در آنجا با گروهی از پارتیزان ها ملاقات کرد. او تا پایان جنگ، دو سال بعد، با آنها مخفی شد. گوتشتاین در سال 1946، قبل از مهاجرت به کشور نوپای اسرائیل در سال 1948، دوباره با مادر و خواهر و برادرش متحد شد.
او گفت که اکنون مادر سه فرزند، مادربزرگ هشت فرزند و مادربزرگ 13 ساله است، او همچنان با خاطره مردی که در خارج از خانه اش در محله یهودی نشین به سرش شلیک شده، تسخیر شده است.
او گفت: “من با این تصویر به خواب می روم و با آن بیدار می شوم. فراموش کردن آن برای من بسیار سخت است.”
قیام گتو همچنان یک نماد ملی قدرتمند برای اسرائیل است. روز یادبود علاوه بر یادآوری قربانیان هولوکاست، به منظور یادآوری اقدامات شجاعانه و قهرمانی است.
در مراسم یادبود هولوکاست سال گذشته، نفتالی بنت، نخست وزیر وقت، این قیام را “قله قهرمانی یهودیان” توصیف کرد.
با این حال، هر سال که می گذرد، تعداد کسانی که آن را به صورت دست اول دیده اند، کم می شود و همراه با آن، پیوند زنده به تروما.
اسرائیل که پس از هولوکاست به عنوان پناهگاه یهودیان تأسیس شد، طبق آمار دولتی، امروزه حدود 150600 بازمانده را در خود جای داده است. این کاهش بیش از 15000 نسبت به سال گذشته است. بسیاری از کسانی که هنوز زنده هستند، در طول جنگ فقط بچه های کوچک بودند.
بسیاری از بازماندگان به مبارزه ادامه می دهند. گروه های حمایت از بازماندگان گزارش می دهند که بین یک چهارم تا یک سوم در فقر زندگی می کنند.
گوتشتاین که بیش از پنج دهه به عنوان پرستار در بیمارستان‌های اسرائیل کار می‌کرد تا زمانی که در سن 77 سالگی بازنشسته شد، گفت: «من از دولت حمایت مالی دریافت می‌کنم، اما بسیار اندک».
او درباره مقامات گفت: “آنها امروز به طور کلی به شهروندان توجه نمی کنند و به طور خاص به بازماندگان هولوکاست بی اعتنایی می کنند. ما برای آنها چیزی نیستیم.”
سیلبرکلانگ گفت که یاد وشم و مؤسسات مشابه در حال برنامه ریزی برای زمانی هستند که هیچ بازمانده ای از هولوکاست باقی نماند، مستندسازی و ارتقای آگاهی از داستان های آنها.
آنها مجبور به خلاقیت بودند – یک گروه یک ربات چت هوش مصنوعی بازمانده از هولوکاست ایجاد کرده است. پروژه جدیدی به نام «زندگی، داستان» بازماندگان را با داوطلبانی مرتبط می‌کند که به انتقال داستان‌های خود به نسل‌های آینده کمک می‌کنند.
سازمان پشت این ابتکار فراخوان داد Zikaron BaSalon – یا، “حافظه در اتاق نشیمن” – می گوید که در حال مسابقه با زمان است.
این سازمان در وب‌سایت خود می‌گوید: «تا سال 2035، دیگر هیچ بازمانده‌ای از هولوکاست وجود نخواهد داشت که داستان‌های خود را بازگو کند». “ما صدای آنها هستیم.”
گوتشتاین گفت که دهه گذشته را وقف گفتن داستان خود کرده است تا دیگران شاهد باشند.
به این ترتیب، او گفت، “آن باقی خواهد ماند”، حتی زمانی که او رفته است.
در حال حاضر 90 ساله، او یکی از معدود شاهدان باقی مانده از قیام گتو است – و نسل در حال ناپدید شدن بازماندگان هولوکاست – در حالی که اسرائیل هشتادمین سالگرد شورشی را جشن می گیرد که آگاهی ملی آن را شکل داده است.
دوشنبه شب، گوتشتاین یکی از شش بازمانده هولوکاست خواهد بود که توسط اسرائیل به عنوان مشعل در مراسم سالانه خود در یاد وشم یادبود هولوکاست در اورشلیم. او گفت که این وحشت هنوز در ذهن او وجود دارد.
گاتشتاین در خانه اش در مرکز اسرائیل به آسوشیتدپرس گفت: «بیش از 80 سال گذشته است و من نمی توانم آن را فراموش کنم.
روز یادبود هولوکاست اسرائیل که با مراسم رسمی در مدارس و محل کار در سراسر کشور مشخص می شود، از غروب آفتاب روز دوشنبه آغاز می شود. تئاترها، کنسرت ها، کافه ها و رستوران ها بسته می شوند و برنامه های تلویزیونی و رادیویی در مراسم بزرگداشت هولوکاست رخنه می کنند.
آژیر دو دقیقه ای کشور را به بن بست می کشاند. ترافیک یخ می زند زیرا مردم از خودروهای خود خارج می شوند و در سکوت در خیابان ها می ایستند تا یاد 6 میلیون یهودی کشته شده توسط آلمان نازی و متحدانش را گرامی بدارند.
یک سال پس از اشغال لهستان در سال 1939، آلمان نازی صدها هزار یهودی – 30 درصد از جمعیت ورشو – را در تنها 2.4 درصد از مساحت شهر در جایی که به گتوی ورشو معروف شد، محدود کرد.
دیوید سیلبرکلانگ، مورخ ارشد در یاد وشم، مرکز جهانی یادآوری هولوکاست، گفت که در اوج وحشت این محله یهودی نشین در سال 1941، به طور متوسط هر 9 دقیقه یک یهودی در اثر بیماری های عفونی، گرسنگی یا خشونت نازی ها جان خود را از دست می داد.
گوتشتاین در محله یهودی نشین بزرگ شد. پدرش توسط نازی ها به اردوگاه کار اجباری فرستاده شد و دیگر هرگز دیده نشد. او و سایر کودکان یهودی که با سیم خاردار برقی محصور شده بودند، از طریق فاضلاب می خزیند تا غذا را جمع آوری کنند. او به یاد می آورد که برخی از کودکان در فاضلاب افتادند و با آب رفتند و جان باختند.
او گفت: «ما فقط در مورد نان، غذا، نحوه تهیه غذا فکر می کردیم. ما هیچ فکر دیگری نداشتیم.
حدود دو سوم از گتوی ورشو، حدود 265000 نفر، در تابستان 1942 به اردوگاه های مرگ مایدانک و تربلینکا تبعید شدند. بهار بعد، نازی ها شروع به آماده سازی برای تبعید 60000 یهودی باقی مانده از گتو کردند تا به قتل برسند.
نازی ها ارتشی را در 18 آوریل 1943 در اطراف محله یهودی نشین مستقر کردند. روز بعد، در آستانه عید فصح یهودیان، نیروهای آلمانی وارد آن شدند. گروه های مقاومت یهودی به مقابله پرداختند.
زمانی که قیام آغاز شد، گوتشتاین در خارج از گتو بود.
هواپیماها و تانک های آلمانی محله یهودی نشین را بمباران می کردند. من به شدت می ترسیدم، “او گفت. «آسمان از آتش سرخ بود. ساختمان‌ها را دیدم که ناگهان فرو می‌ریزند.»
او با بازگشت به محله یهودی نشین از طریق فاضلاب متوجه شد که خانه او به همراه بسیاری دیگر ویران شده است.
گاتستاین گفت: «من سرگردان بودم و به دنبال مادر و خواهر و برادرم گشتم، اما نتوانستم کسی را پیدا کنم.
مبارزان گتو ورشو در پناهگاه هایی که در داخل ساختمان های گتو ساخته بودند برای جان خود جنگیدند. بسیاری در خیابان ها کشته یا به اردوگاه های مرگ تبعید شدند. پس از یک ماه درگیری، آلمانی ها کنیسه بزرگ را ویران کردند.
سیلبرکلانگ، مورخ، گفت: «هدف قیام نجات نبود. او گفت که این آخرین مقاومت در برابر مرگ اجتناب ناپذیر است.
سیلبرکلانگ گفت، هدف این بود که “در جنگ و زمان و نحوه مرگ آنها تاثیر بگذاریم – و امیدوارم کسی زنده بماند.”
گوتشتاین از محله یهودی نشین فرار کرد و بر خلاف همه شانس ها، به جنگلی در خارج از پایتخت لهستان رسید و در آنجا با گروهی از پارتیزان ها ملاقات کرد. او تا پایان جنگ، دو سال بعد، با آنها مخفی شد. گوتشتاین در سال 1946، قبل از مهاجرت به کشور نوپای اسرائیل در سال 1948، دوباره با مادر و خواهر و برادرش متحد شد.
او گفت که اکنون مادر سه فرزند، مادربزرگ هشت فرزند و مادربزرگ 13 ساله است، او همچنان با خاطره مردی که در خارج از خانه اش در محله یهودی نشین به سرش شلیک شده، تسخیر شده است.
او گفت: “من با این تصویر به خواب می روم و با آن بیدار می شوم. فراموش کردن آن برای من بسیار سخت است.”
قیام گتو همچنان یک نماد ملی قدرتمند برای اسرائیل است. روز یادبود علاوه بر یادآوری قربانیان هولوکاست، به منظور یادآوری اقدامات شجاعانه و قهرمانی است.
در مراسم یادبود هولوکاست سال گذشته، نفتالی بنت، نخست وزیر وقت، این قیام را “قله قهرمانی یهودیان” توصیف کرد.
با این حال، هر سال که می گذرد، تعداد کسانی که آن را به صورت دست اول دیده اند، کم می شود و همراه با آن، پیوند زنده به تروما.
اسرائیل که پس از هولوکاست به عنوان پناهگاه یهودیان تأسیس شد، طبق آمار دولتی، امروزه حدود 150600 بازمانده را در خود جای داده است. این کاهش بیش از 15000 نسبت به سال گذشته است. بسیاری از کسانی که هنوز زنده هستند، در طول جنگ فقط بچه های کوچک بودند.
بسیاری از بازماندگان به مبارزه ادامه می دهند. گروه های حمایت از بازماندگان گزارش می دهند که بین یک چهارم تا یک سوم در فقر زندگی می کنند.
گوتشتاین که بیش از پنج دهه به عنوان پرستار در بیمارستان‌های اسرائیل کار می‌کرد تا زمانی که در سن 77 سالگی بازنشسته شد، گفت: «من از دولت حمایت مالی دریافت می‌کنم، اما بسیار اندک».
او درباره مقامات گفت: “آنها امروز به طور کلی به شهروندان توجه نمی کنند و به طور خاص به بازماندگان هولوکاست بی اعتنایی می کنند. ما برای آنها چیزی نیستیم.”
سیلبرکلانگ گفت که یاد وشم و مؤسسات مشابه در حال برنامه ریزی برای زمانی هستند که هیچ بازمانده ای از هولوکاست باقی نماند، مستندسازی و ارتقای آگاهی از داستان های آنها.
آنها مجبور به خلاقیت بودند – یک گروه یک ربات چت هوش مصنوعی بازمانده از هولوکاست ایجاد کرده است. پروژه جدیدی به نام «زندگی، داستان» بازماندگان را با داوطلبانی مرتبط می‌کند که به انتقال داستان‌های خود به نسل‌های آینده کمک می‌کنند.
سازمان پشت این ابتکار فراخوان داد Zikaron BaSalon – یا، “حافظه در اتاق نشیمن” – می گوید که در حال مسابقه با زمان است.
این سازمان در وب‌سایت خود می‌گوید: «تا سال 2035، دیگر هیچ بازمانده‌ای از هولوکاست وجود نخواهد داشت که داستان‌های خود را بازگو کند». “ما صدای آنها هستیم.”
گوتشتاین گفت که دهه گذشته را وقف گفتن داستان خود کرده است تا دیگران شاهد باشند.
به این ترتیب، او گفت، “آن باقی خواهد ماند”، حتی زمانی که او رفته است.
